UNSC Resolution # 1803 --- قطعنامه سوم شورای امنیت علیه ایران

متن کامل و نامهای جدید در قطعنامه شورای امنیت

در حالی که امروز شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی وابسته به سازمان ملل متحد اولین جلسه خود برای رسیدگی به فعالیتهای اتمی جمهوری اسلامی را آغاز کرد ، شورای امنیت سازمان ملل متحد با 14 رای موافق از 15 رای ، قطعنامه سوم علیه ایران را تصویب کرد . لیبی و افریقای جنوبی از کشورهائی بودند که به این قطعنامه رای مثبت دادند . کشور اندونزی با رای ممتنع ، خود را ازمنازعه کنار کشید.

قطعنامه های سازمان ملل باید حداقل از آرای موافق 9 کشور عضو موقت برخوردار بوده ودارای رای منفی پنج عضود دائمی - امریکا،انگلستان، فرانسه، چین،روسیه - نباشد . چنانچه یک از اعضاء دائمی قطعنامه را وتو کرده و یا به آن رای منفی بدهند ، قطعنامه ساقط شده و از تصویب نمی گذرد .

خطوط اصلی این قطعنامه مشابه قطعنامه های پیشین است . در این قطعنامه نام سیزده ایرانی دیگر به فهرست اسامی افرادی که در قطعنامه های پیشین از آنها نام برده شده بود اضافه شده است .

"شورا از همه كشورهاي عضو مي خواهد تا در مورد ورود يا گذر افرادي كه مستقيما در فعاليتهاي اتمي حساس توليد و تكثير يا توسعه سيستم تحويل تسليحات اتمي ايران نقش دارند يا از آن حمايت مي كنند، هشیار باشند"

نام افرادی که در قطعنامه به آنها اشاره شده از این قرار است :

امير علايي - مهندسي سانتريفيوژها.
محمد فدايي آشتياني - مجموعه غني سازي نطنز
عباس رضايي آشتياني- اداره اكتشافات و استخراج معادن
هاله بختيار - توليد مگنزيوم با غنای بالا
مرتضي بهزاد - توليد اجزاء دستگاه هاي سانتريفيوژ
دكتر محمد اسلامي - موسسه تحقيقاتي و آموزشي صنايع دفاع
سيد حسين حسيني - پروژه رآكتور تحقيقاتي آب سنگين اراك
محمد جواد كريمي ثابت - شركت انرژي نوين
حميد رضا مهاجراني - مديريت تاسيسات تبديل اورانيوم.
سرتيپ محمد رضا نقدي - معاون سابق تحقيقات لجيستيك و صنعتي ستاد كل نيروهاي مسلح
هوشنگ نوبري - مديريت مجموعه غني سازي نطنز
عباس رشيدي -غني سازي در نطنز
قاسم سليماني - عمليات حفاري معادن اورانيوم

متن کامل قطعنامه

شوراي امنيت، با يادآوري اظهارات رئيس شورا در 29 مارس 2006 و قطعنامه 1696 در 31 جولاي 2006 و قطعنامه 1737 در 23 دسامبر 2006 و قطعنامه 1747 در 24 مارس 2007 و با تاييد مفاد آنها، با تاكيد بر تعهدات خود در قبال پيمان منع توليد و تكثير تسليحات هسته اي ، لزوم تعهد همه كشورها در قبال اين پيمان مبني بر اجراي كامل وظايف خود در اين زمينه و يادآوري حق همه طرفين در چارچوب بندهاي اول و دوم اين پيمان براي توسعه تحقيقات، توليد و استفاده از انرژي اتمي در مسير اهداف صلح آميز بدون وجود هيچگونه تبعيضي در ميان آنها، با نگراني جدي يادآور مي شود:

- همانگونه كه در گزارش هاي قبلی مدير كل آژانس بين المللي انرژي اتمي تاييد شده است، ايران به صورت كامل و پايدار فعاليت هاي غني سازي و بازفرآوري و پروژه هاي مربوط به آب سنگين كه در قطعنامه هاي 1696، 1737 و 1747 ذکر شده است، عمل نكرده، همكاري هاي خود با آژانس بر اساس پروتكل الحاقي را از سر نگرفته و به اقداماتي كه شوراي حكام آژانس از آن خواسته بود نيز عمل نكرده، و به مفاد قطعنامه هاي مذكور كه براي اعتماد سازي ضروري هستند پايبند نبوده و نسبت به خودداري ايران از انجام اين اقدامات ابراز تاسف مي نمايد.

- با نگراني اشاره مي كند كه ايران نسبت به حق آژانس در بازبيني اطلاعات مربوط به طراحي كه از طريق تلاش هاي ايران براي قانون اصلاح شده 103 مخالفت كرده است، و تاكيد مي كند بر اساس بند 39 توافقنامه ايران با پادمان، قانون 103 را نمي توان به صورت يكجانبه اصلاح و يا به حالت تعليق در آورد و حق آژانس در بازبيني اطلاعات طراحي كه در اختيار آن قرار گرفته است يك حق دايمي است كه به مرحله ساخت و وجود مواد هسته اي در تاسيسات هسته اي هيچ ارتباطي ندارد.

- ضمن ستايش از آژانس براي تلاش هاي آن جهت حل مسائل باقي مانده مربوط به برنامه هسته اي ايران در برنامه كاري ميان مدير كل آژانس و ايران با استقبال از پيشرفت هاي صورت گرفته در اجراي اين برنامه كاري كه در گزارش 15 نوامبر 2007 دبير كل نيز به آن اشاره شده است، بر اهميت ارائه نتايج سريع و محسوس و اجراي موثر اين برنامه كاري توسط ايران از جمله با ارائه پاسخ به تمامي سئوال هاي مطرح شده از سوي آژانس تاكيد مي كند، تا آژانس بتواند از طريق اجراي اقدامات شفاف ساز لازم بتواند صحت و كمال اظهارات ايران را تاييد كند.

- اعلام مي كند تعليق ياد شده در پاراگراف دوم قطعنامه 1737 و همچنين پايبندي كامل و بازبيني شده الزامات تعيين شده توسط شوراي حكام آژانس به حل ديپلماتيك، راه حل حاصل از مذاكرات كه تضمين مي كند برنامه هسته اي ايران صرفا براي اهداف مسالمت آميز است منجر خواهد شد.

- تاكيد مي كند کشورهای چين، فرانسه ، آلمان، روسيه ، انگليس و آمريكا تمايل دارند اقدامات اساسي بيشتري را جهت بررسي يك راهبرد كلي براي حل مساله هسته اي ايرانيان از طريق گفت وگو و بر اساس پيشنهاد ژوئن 2006 خود انجام دهند.

- از رهنمود ارائه شده توسط نيروي كار اقدامات مالي بمنظور كمك به كشورها در اجراي تعهدات مالي خود بر اساس قطعنامه 1737 شوراي امنيت استقبال مي كند.

- مصمم است با اتخاذ اقدامات مناسب براي متقاعد كردن ايران به پايبندي به قطعنامه 1696 ، قطعنامه 1737، قطعنامه 1747 و الزامات آژانس عمل كند . همچنين تا زماني كه شوراي امنيت تشخيص دهد اهداف اين قطعنامه ها برآورده شده است، شورا براي جلوگيري از توسعه فنآوري هاي حساس ايران در زمينه برنامه هاي هسته اي و موشكي خود تلاش خواهد كرد.

- با ابراز نگراني از اينكه خطرات توليد و تكثير ناشي از برنامه هسته اي ايران و طبق اين متن، قصور ايران در اجراي تعهدات خود در قبال شوراي حكام آژانس و اجراي قطعنامه هاي 1696، قطعنامه 1737، قطعنامه 1747 شوراي امنيت و همچنين با توجه به مسئوليت خطير شوراي امنيت در چارچوب منشور سازمان ملل براي حفظ صلح و امنيت بين المللي

- با اجراي بند چهل و يكم فصل هفتم منشور سازمان ملل؛
1- شورا با تاييد اينكه ايران بايد بدون هيچ تعللي گامهاي مورد نظر شوراي حكام آژانس در قطعنامه 14/2006 كه براي ايجاد اعتماد در خصوص صلحآميز بودن برنامه اتمي ايران و همچنين حل مسائل باقي مانده ضروري هستند، بردارد و طبق اين متن ، بر تصميمات خويش مبني بر اينكه ايران بايد بدون تعلل بيشتر گام هاي مورد نظر در پاراگراف دوم قطعنامه 1737 را بردارد، تاكيد مي كند و تاكيد مي كند آژانس به دنبال اين تاييديه است كه ايران بند اصلاح شده 103 را بكار بندد.

2- شورا از همه كشورهاي عضو نيز مي خواهد تا در مورد ورود يا گذر افرادي كه مستقيما در فعاليتهاي اتمي حساس توليد و تكثير يا توسعه سيستم تحويل تسليحات اتمي ايران نقش دارند يا از آن حمايت مي كنند، از خاك خود مراقب باشند.
شورا همچنين از كشورها مي خواهد تا كميته اي را كه بر اساس بند 18 قطعنامه 1737 تشكيل شده است(در اين متن با عنوان كميته از آن ياد مي شود) از ورود يا گذر افراد مورد نظر از خاك خود مطلع كند. منظور افرادي است كه در پيوست 1737، پيوست اول قطعنامه 1747 يا پيوست اول اين قطعنامه نامشان ذكر شده است. آنها همينطور بايد افرادي را كه شوراي امنيت يا كميته اعلام كرده است مستقيما در پيشبرد يا حمايت از فناوري اتمي حساس توليد و تكثير يا توسعه سيستم هاي تحويل تسليحات اتمي از جمله از طريق مشاركت در تامين قطعات، كالاها، تجهيزات، مواد و فناوري اي كه بر اساس پاراگراف هاي سوم و چهارم قطعنامه 1737ممنوع اعلام شده اند، نقش دارند، زير نظر بگيرند و ورود و گذر آنها را از خاك خود به اطلاع كميته برسانند مگر در مواقعي كه سفر آنها مستقيما مرتبط با بخشهاي ب ، قسمت اول و دوم پاراگراف سوم قطعنامه 1737 است.

3 - شورا تاكيد مي كند كه هيچ چيز در پاراگراف بالا مستلزم اين نيست كه يك كشور مانع از ورود اتباع خود به خاك خود شود و همه كشورها بايد در راستاي اجراي پاراگراف بالا ملاحظات بشردوستانه از جمله موازين مذهبي و همينطور اهداف مطرح در اين قطعنامه، قطعنامه 1737 و قطعنامه 1747 از جمله بند 15 منشور آژانس بينالمللي انرژي اتمي را رعايت كنند.

4- شورا تصميم مي گيرد كه تمامي كشورها بايد اقدامات لازم بمنظور جلوگيري از ورود يا گذر افراد نامبرده در فهرست دوم اين قطعنامه و همچنين افراد ديگري كه توسط شوراي امنيت يا كميته از آنها به عنوان افرادي كه در فعاليتهاي اتمي حساس توليد و تكثير يا توسعه سيستم تحويل تسليحات اتمي ايران مستقيما نقش دارند يا از آن حمايت مي كنند را اتخاذ نمايند. آنها همينطور بايد افرادي را كه شوراي امنيت يا كميته اعلام كرده است مستقيما در پيشبرد يا حمايت از فناوري اتمي حساس توليد و تكثير يا توسعه سيستم هاي تحويل تسليحات اتمي از جمله از طريق مشاركت در تامين قطعات، كالاها، تجهيزات، مواد و فناوري اي كه بر اساس پاراگراف هاي سوم و چهارم قطعنامه 1737 ممنوع اعلام شده اند، نقش دارند، زير نظر بگیرد، مگر در مواقعي كه سفر آنها مستقيما مرتبط با بخشهاي "ب" ، قسمت اول و دوم پاراگراف سوم قطعنامه 1737 است و اينكه هيچ چيزي در اين پاراگراف نبايد مانع از آن شود كه كشوري به اتباع خود اجازه ورود به خاك خود را ندهد.

5- شورا تصميم مي گيرد اقدامات تحميل شده توسط پاراگراف چهار فوق نبايد شامل مواردي شود كه كميته در مورد مواردي خاص تصميم مي گيرد چنين سفرهايي بر اساس نيازهاي بشردوستانه ، از جمله فرايض ديني ، يا در زماني كه كميته به اين نتيجه برسد كه چنين استثنايي باعث پيشرفت اهداف قطعنامه كنوني مي شود نبايد اجرا شود.

6- شورا تصميم مي گيرد كه تدابير مورد نظر در پاراگراف 12 و 13 و 14 قطعنامه 1737 بايد شامل اشخاص و سازمانهاي فهرست شده در پيوست اول و سوم اين قطعنامه و هر شخص يا سازماني كه از طرف آنها يا در مسير آنها فعاليت مي كند و يا سازمانهايي كه مالكيت يا اداره آن در اختيار آنها است، و افراد يا سازمانهايي كه شورا يا كميته تشخيص مي دهند به افراد يا سازمان هاي ياد شده در طفره رفتن از تحريم ها، يا نقض مفاد اين قطعنامه ، قطعنامه 1737 يا قطعنامه 1747 كمك كرده اند شود.

7- شورا تصميم مي گيرد كه ايران نبايد اقدام به تامين، فروش يا انتقال مستقيم يا غير مستقيم مواد يا سلاح مربوطه از طريق خاك، اتباع، ناو يا هواپيماي خويش كند و همه كشورها بايد تامين اين قطعات را از ايران از طريق اتباع خود يا استفاده از كشتي يا ناو هواپيمابر خويش، در داخل يا خارج از ايران ممنوع اعلام كنند:

الف )تمامي اقلام، مواد، تجهيزات، كالاها و فن آوري كه تعيين شده است، بجز تامين، فروش يا انتقال ، بر اساس الزامات پاراگراف قطعنامه 1737، اقلام، مواد، تجهيزات، كالاها و فنآوري تعريف شده در بخش اول و دوم پيوست آن سند، و بخش 3 تا 6 كه پيشتر به اطلاع كميته رسيده است، تنها زماني كه صرفا جهت استفاده در رآكتور آب سبك تهيه مي شود و زماني كه چنين تامين، فروش يا انتقالي براي همكاري هاي فني كه توسط آژانس در اختيار ايران قرار خواهد گرفت يا تحت نظارت آن همانگونه كه در پاراگراف 16 قطعنامه 1737 تعيين شده است نبايد از آن جلوگيري به عمل آيد.

ب) تمامي اقلام، مواد، تجهيزات، كالاها و فن آوري تعريف شده در بخش دوم سند 815/2006- شورا از تمامي كشورها مي خواهد در پذيرفتن تعهدات جديد عمومي براي كمك هاي مالي جهت تجارت با ايران، از جمله ارائه اعتبارات صادراتي ، تضمينها يا بيمه ، به اتباع خود يا سازمانهايي كه در چنين تجارتهايي دست دارند هوشيار باشند تا از چنين كمك هاي مالي كه ممكن است به توليد و تكثير فعاليت هاي حساس هسته اي يا توسعه سيستم هاي تحويل تسليحات هسته اي همچون مواردي كه در قطعنامه 1737 به آن اشاره شده است اجتناب شود.

9- شورا از تمامي كشورها مي خواهد بر فعاليت هاي موسسات مالي كشور خود با تمامي بانك هاي موجود در ايران، خصوصا بانك ملي و بانك صادرات و شعبات و زير مجموعه هاي آنان در خارج از اين كشور هوشيار باشند تا از اينكه چنين فعاليتهايي به گسترش فعاليت هاي حساس هسته اي يا توسعه سيستم هاي تحويل تسليحات هسته اي، همانگونه كه در قطعنامه 1737 به آن اشاره شده است اجتناب شود.

10- شورا از تمامي كشورها مي خواهد مطابق با قوانين و اختيارات حقوقي ملي خود و مطابق با قوانين بين المللي محموله هايي را كه توسط كشتي ها و هواپيماهايي كه به سمت ايران و يا از ايران توسط شركت هواپيمايي ايران و يا شركت حمل و نقل دريايي جمهوري اسلامي ايران وارد فرودگاه ها و بنادر آنها مي شوند را مورد بازرسي قرار دهند، زيرا دلايل منطقي وجود دارد كه تصور كنيم آن كشتي يا هواپيما در حال حمل كالاهايي است كه بر اساس اين قطعنامه و قطعنامه 1737 يا قطعنامه 1747 ممنوع اعلام شده اند.

11- شورا از تمامي كشورها مي خواهد در صورتي كه بازرسي كه در پاراگراف فوق به آن اشاره كرديم صورت گرفت، طي پنج روز كاري گزارشي كتبي در مورد بازرسي، خصوصا توضيح در مورد دلايل بازرسي و همچنين اطلاعات مربوط به زمان، مكان، شرايط و نتايج به دست آمده مرتبط با آن بازرسي را اعلام كنند.

12- شورا از تمامي كشورها مي خواهد طي 60 روز از زمان تصويب اين قطعنامه اقداماتي را كه در راستاي اجراي موثر پاراگراف هاي 9 - 8 - 7- 6 - 4 - 2 - 10 كه در بالا به آنها اشاره شده بود انجام داده اند را به كميته گزارش كنند.

13- شورا تصميم مي گيرد كميته اي كه متعاقب پاراگراف 18 قطعنامه 1737 تشكيل شده است بايد بررسي كند و اقدامات مناسبي را در مورد اطلاعات مربوط به نقض احتمالي اقدامات اعمال شده در قطعنامه هاي 1737، قطعنامه 1747 و اين قطعنامه انجام دهد.

14 -شورا بر آمادگي چين، فرانسه ، آلمان، روسيه ، انگليس و آمريكا بمنظور بهبود تلاش هاي ديپلماتيك بمنظور ترويج از سرگيري مذاكرات، و مشورت ها بر اساس پيشنهاد خود به ايران، با اين ديدگاه كه به يك راه حل جامع، بلند مدت و مناسب براي اين مساله دست يابد و در نتيجه آن امكان برقراري تمامي روابط و همكاري هاي گسترده تر با ايران بر اساس احترام متقابل و اعتماد سازي بين المللي در مورد اينكه برنامه هسته اي ايران صرفا صلح آميز است تاكيد مي كند و اعلام مي كند در صورتي كه ايران تمامي فعاليت هاي مرتبط با غني سازي و بازفرآوري، از جمله فعاليت هاي تحقيقاتي و توسعه اي كه آژانس آنها را تاييد كرده است، به حالت تعليق در آورد مذاكرات مستقيم خود با آن را آغاز خواهد كرد.

15 -شورا نماينده عالي سياست خارجي و امنيت مشترك اتحاديه اروپا را تشويق مي كند تا به ارتباطات خود با ايران بر اساس پيشنهادات در بسته ارائه شده از سوي چين، فرانسه ، آلمان، روسيه ، انگليس و آمريكا با اين ديدگاه كه شرايط لازم براي از سر گيري مذاكرات را ايجاد كند ادامه دهد.

16- شورا از توافق ميان ايران و آژانس به منظور حل تمامي مسائل باقي مانده در ارتباط با برنامه هسته اي ايران و پيشرفتهايي كه در اين خصوص صورت گرفته استقبال و آژانس را تشويق مي كند فعاليت هاي خود را براي مشخص شدن مسائل باقي مانده ادامه دهد، و تاكيد مي كند اين اقدام باعث خواهد شد جامعه جهاني بار ديگر به صرفا صلح آميز بودن طبيعت برنامه هسته اي ايران اعتماد كند و از آژانس در تقويت پادمان هاي خود در مورد فعاليت هاي هسته اي ايران مطابق با توافقنامه پادمان بين ايران و آژانس حمايت مي كند.

17- شورا بر اين مهم تاكيد مي كند كه تمامي كشورها، از جمله ايران، اقدامات لازم را اتخاذ كنند تا اطمينان حاصل شود كه هيچ ادعايي نبايد اعلام كند كه به عنوان مثال دولت ايران، يا هر شخص يا سازماني در ايران، يا اشخاص يا سازمانهايي كه در قطعنامه 1737 و قطعنامه هاي مربوطه به آنها اشاره شده، يا هر شخصي كه از طريق يا به نفع آنها در هرگونه قرارداد و يا ديگر تبادلات دست دارد و از فعاليت آنها بخاطر دلايل ذكر شده در قطعنامه كنوني ، قطعنامه هاي 1737 و قطعنامه 1747 جلوگيري شده است دروغ بگويد.

18 -شورا از دبير كل آژانس مي خواهد طي 90 روز گزارشي مبني بر اينكه آيا ايران تمامي فعاليت هاي ذكر شده در قطعنامه 1737 و همچنين در مورد پايبندي ايرانيان به تمامي اقداماتي كه شوراي حكام از ايران خواسته و ديگر مفادي كه در قطعنامه هاي 1737، قطعنامه 1747 و اين قطعنامه از آنها خواسته شده است به شوراي حكام آژانس و در موازات آن به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارائه كند تا مورد بررسي قرار گيرد.

19 -شورا مجددا تاكيد مي كند كه بايد اقدامات ايران را در سايه گزارشات مربوطه در پاراگراف فوق را بررسي كند؛

الف )اين شورا بايد اجراي تدابير را تا زماني كه ايران همه فعاليتهاي بازفراوري و غني سازي را متوقف كرده است، از جمله تحقيق و توسعه كه آژانس راستي آزمايي كرده، به حال تعليق درآورد تا مذاكرات را با حسن نيت پيش ببرد و يك نتيجه قابل قبول دوجانبه و زودهنگام محقق شود.

ب )اين شورا بايد تدابير مورد نظر در پاراگراف هاي 7، 6، 5، 4، 3 و 12 قطعنامه 1737 و همينطور پاراگراف هاي 6، 5، 4، 2 و 7 قطعنامه 1747 ، و پاراگراف هاي 9، 8، 7، 6، 4، 2 و 10 اين قطعنامه را در زودترين زمان ممكن بعد از دريافت گزارش مورد نظر در پاراگراف فوق مبني بر اينكه ايران كاملا به تعهدات خود در قطعنامه هاي مذكور شوراي امنيت و برآوردن درخواست هاي شوراي حكام طوري كه به تاييد شوراي رسيده باشد، عملي كند.

ج) اين شورا بايد در صورتي كه گزارش مورد نظر حاكي از آن باشد كه ايران به قطعنامه 1696، قطعنامه 1737، قطعنامه 1747 و اين قطعنامه عمل نكرده است، تدابير مناسب ديگري را بر اساس بند 41 منشور هفتم سازمان ملل اتخاذ كند تا ايران را متقاعد نمايد كه به اين قطعنامه ها و درخواست هاي آژانس پاسخ مثبت بدهد، و تاكيد مي كند كه تصميمات بعدي زماني لازم خواهند شد كه چنين تدابير ضروري شوند.

20- شورا اين مساله را همچنان پيگيري خواهد كرد.

• پيوست اول:

امير علايي بخاطر مديريت و مهندسي سانتريفيوژها.
محمد فدايي آشتياني بخاطر شركت در توليد كربن آمونيوم اورانيل و مديريت مجموعه غني سازي نطنز
عباس رضايي آشتياني از مقامات ارشد اداره اكتشافات و استخراج معادن سازمان انرژي اتمي ايران
هاله بختيار بخاطر دست داشتن در توليد مگنزيوم با غناي 99 و 9 دهم درصد
مرتضي بهزاد بخاطر دست داشتن در توليد اجزاء دستگاه هاي سانتريفيوژ
دكتر محمد اسلامي رييس موسسه تحقيقاتي و آموزشي صنايع دفاع
سيد حسين حسيني در پروژه رآكتور تحقيقاتي آب سنگين اراك دخالت دارد
.م.جواد كريمي ثابت رييس شركت انرژي نوين كه در قطعنامه 1747 نامبرده شده بود.
حميد رضا مهاجراني بخاطر دست داشتن در مديريت تاسيسات تبديل اورانيوم.
سرتيپ محمد رضا نقدي معاون سابق تحقيقات لجيستيك و صنعتي ستاد كل نيروهاي مسلح / رييس سابق ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز كه در تلاش ها براي دور زدن تحريم هاي اعمال شده توسط قطعنامه هاي 1737 و 1747 شوراي امنيت سازمان ملل متحد دست داشته است.
هوشنگ نوبري بخاطر دست داشتن در مديريت مجموعه غني سازي نطنز
عباس رشيدي بخاطر دست داشتن در فعاليت هاي مربوط به غني سازي در نطنز
قاسم سليماني مدير عمليات حفاري اورانيوم در معدن اورانيوم ساقند

*پيوست دوم

الف )افرادي كه نام آنها در قطعنامه 1737 شوراي امنيت سازمان ملل متحد ذكر شده است:
محمد قنادي معاون تحقيقات و توسعه
داود آقاجاني، نطنز
بهنام عسگرپور مدير عامل اراك

ب)افرادي كه نام آنها در قطعنامه 1747 شوراي امنيت سازمان ملل متحد ذكر شده است:
سيد جابر صفدري - مدير تاسيسات غني سازي نطنز
امير رحيمي رئيس مركز تحقيقات و توليد سوخت اتمي اصفهان كه بخشي از شركت توليد و تهيه سوخت هسته اي سازمان انرژي اتمي ايران است و در فعاليتهاي غني سازي مشاركت دارد.

*پيوست سوم

شركت ابزار برش كاوه بخاطر دست داشتن در توليد اجزاء دستگاه هاي سانتريفيوژ
شركت هاي بازرگاني تجارت توانمند ساكال و شركت هاي سيستم ساكال. اين شركت سعي كرده بود براي نهادي كه در قطعنامه 1737 به آن اشاره شده است محصولات حساسي را خريداري كند.
شركت الكترونيكي صنام - زير مجموعه صنايع هوا و فضاي وزارت دفاع كه در برنامه موشك هاي بالستيكي ايران دست دارد.
گروه فني اتحاد - زير مجموعه سازمان صنايع هوا و فضاي وزارت دفاع كه در برنامه موشك هاي بالستيكي ايران دست دارد.
كارخانه هاي صنعتي ماشين هاي دقيق، كارخانه كاربردي آكا که زير مجموعه سازمان صنايع هوا و فضاي وزارت دفاعاست كه براي تهيه برخي تجهيزات مورد استفاده قرار مي گرفته است.
لابراتوار جابر ابن حيان در فعاليت هاي چرخه سوخت هسته اي فعاليت دارد.
شركت صنعتي جزا زير مجموعه سازمان صنايع هوا و فضاي وزارت دفاع كه در برنامه موشك هاي بالستيكي ايران دست دارد.
صنايع متالورژي خراسان زير مجموعه صنايع مهمات است كه به وزارت دفاع ايران وابسته است. اين گروه در توليد اجزاء دستگاه هاي سانتريفيوژ شركت دارد.
شركت توليدي باتري نيرو ، اين شركت زير مجموعه سازمان صنايع دفاعي ايران است .وظيفه آن ساخت واحدهاي نيرو براي ارتش ايران از جمله سيستم هاي موشكي است.
صنايع انرژي پيشگام در ساخت تاسيسات تبديل اورانيوم اصفهان مشاركت داشته است.
شركت تهيه تجيزات ايمني زير مجموعه سازمان صنايع هوا و فضاي وزارت دفاع ه در برنامه موشك هاي بالستيكي ايران دست دارد .
شركت تماس در فعاليت هاي مربوط به غني سازي شركت داشته است. تماس يك نهاد پوششي است كه چهار شركت تحت پوشش آن تاسيس شده اند. يكي از آنها در زمينه استخراج اورانيوم، يكي در زمينه كنسانتره و ديگري در زمينه فرآوري اورانيوم، غني سازي و پس مانده هاي آن فعاليت مي كنند

=================================================================

Security Council authorizes more sanctions against Iran over nuclear issue

3 March 2008 – The Security Council today imposed additional sanctions against Iran, including the inspection of cargo suspected of carrying prohibited goods, the tighter monitoring of financial institutions and the extension of travel bans and asset freezes, over its nuclear programme.

Fourteen Council members voted in favour of the resolution, which voiced concern at “the proliferation risks presented by the Iranian nuclear programme,” while Indonesia abstained. The resolution adds to Council sanctions imposed in 2006 and another round last year.

Under the resolution, the International Atomic Energy Agency (IAEA) Director General Mohamed ElBaradei has been asked to report within 90 days on whether Iran has fully suspended uranium enrichment activities, in line with a previous Council demand.

The Council’s five permanent members – China, France, Russia, the United Kingdom and the United States – and Germany (currently not a Council member) also said they were willing to develop “all-round relations and wider cooperation with Iran,” starting with direct talks and negotiations, if it was willing to suspend all enrichment-related and reprocessing activities.

Member States are called on to inspect cargo entering or leaving Iran reasonably suspected of transporting goods prohibited as part of any one of the three Council resolutions on this issue, and then to report to the Council on the details of those inspections.

In addition, the resolution bans the trade and supply of “dual-use” items, materials and technologies that can be adapted for military as well as civilian purposes.

Travel bans have been imposed on an extra five Iranian officials and 12 Iranian companies face having their assets frozen, while all States are asked to step up their monitoring of financial institutions in their territories that have dealings with banks based in Iran, particularly Bank Melli and Bank Saderat.

If Iran does not comply with the resolution, and with the earlier two resolutions imposing sanctions, Council members reserved the right to take further steps to pressure Tehran to comply.

In a statement of behalf of China, France, Germany, Russia, the UK, the US and the European Union, British Ambassador John Sawers said the text reflected the international community’s ongoing serious concerns about the issue.

Mr. Sawers said the countries remained ready to undertake the necessary diplomatic and political efforts to reach a negotiated solution, and that a top EU official has been asked to meet with a senior Iranian official to address the concerns of both sides.

For his part, Indonesia’s Ambassador Marty M. Natalegawa told the Council meeting that Jakarta was not convinced that “more sanctions, however incremental, well targeted and reversible, would move us forward in resolving the question of Iran’s nuclear programme.”

Iran’s representative Mohammed Khazaee said that today’s resolution did not meet “the minimum standards of legitimacy and legality,” and emphasized that Iran’s nuclear programme was entirely peaceful and did not belong within the purview of the Council.

Meanwhile, Mr. ElBaradei told a meeting of the IAEA Board of Governors in Vienna that the agency has been “able to clarify important outstanding issues regarding the scope and nature of Iran’s declared enrichment programme.”

He said the “one outstanding issue that is relevant to Iran’s past activities is the so-called alleged studies involving possible weaponization activities,” which the IAEA became aware of in 2005.

Mr. ElBaradei said that after Iran was initially reluctant to fully discuss the issue, it has since agreed in a joint work plan to tackle it, while maintaining that the alleged studies either relate only to conventional weapons or are fabricated.

“However, a full-fledged examination of this issue has yet to take place,” he noted, stressing that the IAEA will follow due process in determining the authenticity of documents related to the alleged studies.

The Director General called on Iran to be as “active and cooperative as possible in working with the Agency to clarify this matter of serious concern.”

Iran Nuke Laptop Data Came from Terror Group

POLITICS: Iran Nuke Laptop Data Came from Terror Group
By Gareth Porter

WASHINGTON, Feb 29 (IPS) - The George W. Bush administration has long pushed the "laptop documents" -- 1,000 pages of technical documents supposedly from a stolen Iranian laptop -- as hard evidence of Iranian intentions to build a nuclear weapon. Now charges based on those documents pose the only remaining obstacles to the International Atomic Energy Agency (IAEA) declaring that Iran has resolved all unanswered questions about its nuclear programme.

But those documents have long been regarded with great suspicion by U.S. and foreign analysts. German officials have identified the source of the laptop documents in November 2004 as the Mujahideen e Khalq (MEK), which along with its political arm, the National Council of Resistance in Iran (NCRI), is listed by the U.S. State Department as a terrorist organisation.

There are some indications, moreover, that the MEK obtained the documents not from an Iranian source but from Israel's Mossad.

In its latest report on Iran, circulated Feb. 22, the IAEA, under strong pressure from the Bush administration, included descriptions of plans for a facility to produce "green salt", technical specifications for high explosives testing and the schematic layout of a missile reentry vehicle that appears capable of holding a nuclear weapon. Iran has been asked to provide full explanations for these alleged activities.

Tehran has denounced the documents on which the charges are based as fabrications provided by the MEK, and has demanded copies of the documents to analyse, but the United States had refused to do so.

The Iranian assertion is supported by statements by German officials. A few days after then Secretary of State Colin Powell announced the laptop documents, Karsten Voight, the coordinator for German-American relations in the German Foreign Ministry, was reported by the Wall Street Journal Nov. 22, 2004 as saying that the information had been provided by "an Iranian dissident group".

A German official familiar with the issue confirmed to this writer that the NCRI had been the source of the laptop documents. "I can assure you that the documents came from the Iranian resistance organisation," the source said.

The Germans have been deeply involved in intelligence collection and analysis regarding the Iranian nuclear programme. According to a story by Washington Post reporter Dafna Linzer soon after the laptop documents were first mentioned publicly by Powell in late 2004, U.S. officials said they had been stolen from an Iranian whom German intelligence had been trying to recruit, and had been given to intelligence officials of an unnamed country in Turkey.

The German account of the origins of the laptop documents contradicts the insistence by unnamed U.S. intelligence officials who insisted to journalists William J. Broad and David Sanger in November 2005 that the laptop documents did not come from any Iranian resistance groups.

Despite the fact that it was listed as a terrorist organisation, the MEK was a favourite of neoconservatives in the Pentagon, who were proposing in 2003-2004 to use it as part of a policy to destabilise Iran. The United States is known to have used intelligence from the MEK on Iranian military questions for years. It was considered a credible source of intelligence on the Iranian nuclear programme after 2002, mainly because of its identification of the facility in Natanz as a nuclear site.

The German source said he did not know whether the documents were authentic or not. However, CIA analysts, and European and IAEA officials who were given access to the laptop documents in 2005 were very sceptical about their authenticity.

The Guardian's Julian Borger last February quoted an IAEA official as saying there is "doubt over the provenance of the computer".

A senior European diplomat who had examined the documents was quoted by the New York Times in November 2005 as saying, "I can fabricate that data. It looks beautiful, but is open to doubt."

Scott Ritter, the former U.S. military intelligence officer who was chief United Nations weapons inspector in Iraq from 1991 to 1998, noted in an interview that the CIA has the capability test the authenticity of laptop documents through forensic tests that would reveal when different versions of different documents were created.

The fact that the agency could not rule out the possibility of fabrication, according to Ritter, indicates that it had either chosen not to do such tests or that the tests had revealed fraud.

Despite its having been credited with the Natanz intelligence coup in 2002, the overall record of the MEK on the Iranian nuclear programme has been very poor. The CIA continued to submit intelligence from the Iranian group about alleged Iranian nuclear weapons-related work to the IAEA over the next five years, without identifying the source.

But that intelligence turned out to be unreliable. A senior IAEA official told the Los Angeles Times in February 2007 that, since 2002, "pretty much all the intelligence that has come to us has proved to be wrong."

Former State Department deputy intelligence director for the Near East and South Asia Wayne White doubts that the MEK has actually had the contacts within the Iranian bureaucracy and scientific community necessary to come up with intelligence such as Natanz and the laptop documents. "I find it very hard to believe that supporters of the MEK haven't been thoroughly rooted out of the Iranian bureaucracy," says White. "I think they are without key sources in the Iranian government."

In her February 2006 report on the laptop documents, the Post's Linzer said CIA analysts had originally speculated that a "third country, such as Israel, had fabricated the evidence". They eventually "discounted that theory", she wrote, without explaining why.

Since 2002, new information has emerged indicating that the MEK did not obtain the 2002 data on Natanz itself but received it from the Israeli intelligence agency Mossad. Yossi Melman and Meier Javadanfar, who co-authored a book on the Iranian nuclear programme last year, write that they were told by "very senior Israeli Intelligence officials" in late 2006 that Israeli intelligence had known about Natanz for a full year before the Iranian group's press conference. They explained that they had chosen not to reveal it to the public "because of safety concerns for the sources that provided the information".

Shahriar Ahy, an adviser to monarchist leader Reza Pahlavi, told journalist Connie Bruck that the detailed information on Natanz had not come from MEK but from "a friendly government, and it had come to more than one opposition group, not only the mujahideen."

Bruck wrote in the New Yorker on Mar, 16, 2006 that when he was asked if the "friendly government" was Israel, Ahy smiled and said, "The friendly government did not want to be the source of it, publicly. If the friendly government gives it to the U.S. publicly, then it would be received differently. Better to come from an opposition group."

Israel has maintained a relationship with the MEK since the late 1990s, according to Bruck, including assistance to the organisation in beaming broadcasts by the NCRI from Paris into Iran. An Israeli diplomat confirmed that Israel had found the MEK "useful", Bruck reported, but the official declined to elaborate.

*Gareth Porter is an historian and national security policy analyst. The paperback edition of his latest book, "Perils of Dominance: Imbalance of Power and the Road to War in Vietnam", was published in 2006.

قرآن؛ كلام محمد(ص) يا كلام خداوند؟

قرآن؛ كلام محمد(ص) يا كلام خداوند؟ نقد آيت‌الله «جعفر سبحاني» به اظهارات «عبدالكريم سروش» درباره قرآن خبرگزاري فارس: آيت‌الله جعفر سبحاني با ارسال يادداشتي به خبرگزاري فارس، با عنوان «انديشه‌هاي عصر جاهلي در آيينه ادبيات پر آب و رنگ امروز!»، به اظهارات عبدالكريم سروش درباره قرآن واكنش نشان داده است.

در اوج اسلام‌ستيزي غربيان، كه ديروز رسانه‌هاي هلندي، و امروز رسانه‌هاي دانماركي جلودار آن هستند گزارش مي‌رسد كه گروهي در كشور دوم، از طريق هنرهاي تجسمي به اسلام‌ستيزي برخاسته و مي‌خواهند از طريق كاريكاتورهاي موهن و نمايش فيلم، پيامبر و قرآن را در انظار جهانيان نازيبا سازند، در چنين شرايط و اوضاع، مصاحبه‌اي از آقاي عبدالكريم سروش خواندم كه در سايت «آفتاب نيوز» به تاريخ 14 بهمن 86 به نقل از راديو هلند، بخش عربي، و ترجمه فارسي آن در راديو زمانه آمده بود.
من نمي‌توانم بدون دليل قاطع بگويم آنچه در اين مصابحه خواندم نظريه صددرصد خود اوست، ولي سكوت او را مي‌توانم گناهي نابخشودني در مقابل اين گزارش به شمار آورم. در شرايطي كه ملحدان غرب كمر به اسلام‌ستيزي و منزوي ساختن مسلمانان بسته‌اند، فردي كه در محيط اسلامي و در ميان علما و دانشمندان پرورش يافته و مدت‌ها سخنان او زينت‌بخش رسانه‌هاي ايراني بوده، سخناني به زبان آورد كه نتيجه آن اين است كه قرآن موجود، ساخته و پرداخته ذهن پيامبر است! و پيامبر در آفرينش قرآن، نقش محوري داشته است!
در آذرماه 84 نامه سرگشاده‌اي به آقاي سروش نوشته و در آنجا لغزش‌هاي او را در مسئله امامت و خلافت گوشزد كردم و بار ديگر از او درخواست نمودم كه به آغوش ملت اسلامي و بالأخص علما و حوزه‌هاي علميه باز گردد و بداند كه اين نوع سروصداها و هياهوها زودگذر است و به سان موج دريا، پس از اندي خاموش مي‌شود، و آنچه باقي مي‌ماند، همان حق و حقيقت است و تصور مي‌كردم كه اين نامه پدرانه درباره او مؤثر افتد. كساني كه اين نامه را خوانده بودند، از نگارش آن، اظهار رضايت مي‌كردند، ولي مصاحبه او درباره قرآن، بر تأسف و تأثرم افزود، و با خود فكر كردم كه زاويه انحراف روز به روز بيشتر مي‌شود و اين سؤال به ذهنم رسيد كه چه عاملي در كار است كه از اين فرد دست‌پرورده حوزه و دانشگاه، چنين بهره‌كشي مي‌كنند؟ او با آن چهره نوراني، و بيان شيرين، روزگاري مدرس نهج‌البلاغه بود. خطبه‌‌ همام را به نحو دلپذيري تفسير مي‌كرد، چه شد كه از اين گروه اين همه فاصله گرفت.
از اين مقدمه بگذرم، و با نگارش اين نامه و نقد انديشه او، روزنه اميد به اصلاح او را بار ديگر باز بگذارم، به اميد آن كه با خواندن اين نامه، بار ديگر به آغوش امت اسلامي باز گردد.

* مكتب شك يا «سوفيسم»

در قرن پنجم قبل از ميلاد، در يونان باستان، گروهي به مكتب شك در همه چيز، حتي در وجود خود، و وجود خارج از خود روي آورده و افكار و عقايد عجيبي را از خود ارائه كردند. رشد انديشه سفسطي مدتي بر تفكر يوناني غلبه كرد، لكن به وسيله حكيمان و انديشمندان بزرگي مانند سقراط و افلاطون و ارسطو به عمر آن خاتمه داده شد، زيرا مغلطه‌هاي آنان را آشكار ساخته و به بيماري سفسطه پايان بخشيدند. ارسطو با تدوين منطق، توانست يك نوع نظم فكري واقع گرايانه به بشر تقديم كند، با اين كه انديشمندان ياد شده خدمات ارزنده‌اي به تفكر بشري تقديم كند، با اين كه انديشمندان ياد شده خدمات ارزنده‌اي به تفكر بشري تقديم نمودند، ولي چيزي نگذشت كه مكتب ديگري به نام مكتب «لا ادري» به وسيله پيرهون (365-275م) پي‌ريزي شد و مكتب انكار واقعيات به مذهب شك مطلق تبديل گشت، ولي آن نيز ديري نپاييد و به تاريخ پيوست.
فلاسفه اسلام مانند شيخ‌الرئيس و پس از آن صدرالمتألهين دراين باره سخنان شيوايي دارند كه علاقه‌مندان مي‌توانند در اين مورد به كتاب «شناخت در فلسفه اسلامي» از اين قلم مراجعه كنند.
در خيزش اخير غرب، بار ديگر مكتب تشكيك به صورت‌هاي «علمي‌ نما» ظاهر گشت و همت گروهي از فلاسفه غرب، براين شد كه به جاي اين كه بربناي رصين فلسفه، طبقه‌اي بيفزايند، كوشش كردند كه بار ديگر همه اين بنا را فرو ريزند و هنر آنان اين شد كه همه جا در شك و ترديد سخن بگويند و به قول فروغي «هنر فيلسوفان انگليسي جز اين نبود كه بناي رفيع فلسفه را كه تا آن زمان برپا شده بود فرو ريزند، بي‌ آن كه چيزي به آن بيفزايند.»
جاي سخن نيست كه شك، گاهي گذرگاه يقين است و تا انسان شك نكند به يقين نمي‌رسد ولي شكي زيباست كه پل يقين باشد و به اصطلاح گذرگاه باشد نه اقامتگاه، ولي متأسفانه شك اين گروه اقامتگاه است، نه معبر و گذرگاه.

بيماري ديگري كه زاييده همين تفكر شك‌گرايي است، طرح نظريه، بدون اين كه كوچكترين دليل و برهان، به همراه آن باشد، و هرگاه سؤال شود دليل شما براين گفتار چيست؟ مي‌گويد

«I think» من فكر مي‌كنم

اما شما چرا چنين فك مي‌كنيد؟ به چه دليل؟ سؤال از دليل و برهان ممنوع است!!
شيخ‌الرئيس مي‌فرمايد: هر فردي گفتار كسي را بدون دليل و برهان بپذيرد، او از فطرت انساني منسلخ شده است، ولي متأسفانه اين بيماري (طرح نظريه بدون دليل) آن هم با يك رشته سخنان حماسي به تدريج گسترش پيدا كرده در حالي كه منطق قرآن اين است: «قُلْ هاتُوا بُرْهانكُمْ».
جناب سروش در آن بحث پيشين (بحث امامت و خلافت) درباره امامان بي‌مهري كردند ولي در اين‌جا گام فراتر نهاده به حريم وحي و قرآن بي‌مهري ورزيده‌اند، و من از خدا مي‌خواهم كه وي در اين حد توقف كند و گام فراتر ننهد، كه مبادا سعادت اخروي او (كه قطعاً خواستار جدي آن است بيش از اين به خطر بيفتد.)

* خلاصه نظريه

حقيقت اين است كه او در بيان نظريه خود دچار اختلاف و تناقض‌گويي مي‌شود و نمي‌توان اطراف آن را در نقطه‌اي و به صورت نظريه واحدي گردآوردف و به اصطلاح آن چنان به نعل و به ميخ مي‌زند كه اگر به نقطه‌اي اعتراض شود، بتواند از آن بگريزد. اينك سخنان او را در چند فراز نقل مي‌كنم:

1. تجربه‌اي به سان تجربه شعرا

دكتر سروش مي‌گويد: وحي، الهام است و اين همان تجربه‌اي است كه شاعران و عارفان دارند، هرچند پيامبر آن را در سطح بالاتري تجربه مي‌كند، و در روزگار مدرن ما، وحي را با استفاده از استعاره شعري مي‌فهميم، چنان‌كه يكي از فيلسوفان مسلمان گفته است وحي بالاترين درجه شعر است.

* تحليل

اين نظريه، نظريه جديدي نيست، بلكه همان است كه مشركان مكه، قرآن را از اين راه تفسير مي‌كردند و مي‌گفتند: همان‌طور كه امرؤ القيس در پرتو الهام، معاني و الفاظ را مي‌آفريند، محمد نيز از همين طريق، آفريننده معاني و الفاظ آيات است. مسلماً مقصود آنان از شعر، شعر منظوم نيست، بلكه يافته و تخيلات انسان از طريق تفكر چه در قالب نظم و چه در قالب نثر. قرآن اين نظريه را از آنان نقل مي‌كند و به نقد آن مي‌پردازد:
«وَ يَقُولُونَ أإنّنا لتاركُوا آلهتنا لشاعرٍ مَجْنُون» (صافات/ 36).
«مي‌گويند: آيا ما خدايان خود را به خاطر يك شاعر ديوانه رها مي‌كنيم؟!».
و نيز مي‌فرمايد:
«أَمْ يَقُولون شاعر نتربّص به رَيب المَنُون» (طور / 52)
«مي‌گويند: او شاعر است و ما در انتظار مرگ او هستيم».
و گاهي قرآن را از سه راه توجيه مي‌كردند و آن را ساخته فكر پيامبر دانسته، گاهي مي‌گفتند: افكار پراكنده است و گاهي مي‌گفتند به خدا دروغ بسته و سرانجام مي‌گفتند: شاعري است كه تخيلات خود را در اين قالبها ريخته است:
«بَلْ قالُوا أَضْغاثُ أَحلام بَل افتراهُ بَلْ هُوَ شاعِرٌ» (انبيا / 5).
«بلكه مي‌گفتند: افكار آشفته‌اي است، بلكه آن را به دروغ ساخته و پرداخته است، بلكه او شاعري بيش نيست».
قرآن در نقد اين نظريه مي‌گويد:
«وَمَا هُوَ بِقَول شاعرٍ قَليلاً ما تُؤْمِنُون» (حاقه/ 41).
«‌آن سخن شاعري نيست، شما اندك ايمان مي‌آوريد».
و در آيه ديگري مي‌فرمايد:
«وَمَا عَلّمْناهُ الشعْر وَما يَنْبَغي لَهُ إِنْ هُوَ إلاّ ذِكرٌ وَ قُرآن مُبين» (يس/ 69)
«ما به او شعر نياموختيم و سزوار او هم نيست، و آن، جز يادآوري و قرآني آشكار نيست».
بالأخره آنان، پيامبر را با شعرا در يك صف قرار داده بودند، محتواي نظريه مورد بحث نيز بيش از اين نيست، هرچند كلمه «در سطح بالاتري» را به آن افزوده است، ولي مجموعاً از يك منشأ سرچشمه مي‌گيرد.
اگر مي‌گويد: شعرا از خود، الهام مي‌گرفتند ولي پيامبر از مقام ربوبي الهام مي‌گرفت، در اين صورت، عطف اين دو به هم، عطف مباين به مباين است و در نتجيه تشبيه مخّل و ناروا مي‌باشد.
از اين بگذريم، بالأخره اين نظريه چه دليلي دارد؟ آيا شاهدي هم بر آن داريد؟ متأسفانه اين مصاحبه، سرتاسر، طرح يك رشته تصورات و مفاهيم است بي‌‌آن كه براي اثبات آن دليلي اقامه شود. اگر واقعاً قرآن در حد يك انديشه شعري هرچند در سطح بالاتر است، پس چرا تحدّي كرده ولو با آوردن يك سوره؟. كدام شاعر در طول عمر خود، تحّدي مي‌كند و مي‌گويد: احدي نمي‌تواند تا روز رستاخيز غزلي مانند غزل‌هاي من بياورد؟
در اينجا باز مي‌توان به صاحب اين نظريه گفت: همين تفسير و توجيه شما درباره قرآن جز يك نوع تجربه شعري چيزي ديگري نيست، يعني نفس شما اين انديشه را پرورش داده و بر صحفه ذهن آورده و بر نوك قلم و سر زبان جاري ساخته است، بي‌آنكه واقعيتي در پشت آن نهفته باشد.
اگر واقعاً شعر و شاعري و آنچه در اين رديف است، فاقد ارزش جادوانه است، سخن شما نيز از همين سنج است.

2. پيامبر آفريننده و توليدكننده قرآن است

در مورد ديگر مي‌گوديد: استعاره شعر، به توضيح اين نكته كمك مي‌كند، پيامبر درست مانند يك شاعر احساس مي‌كند كه نيرويي بيروني او را در اختيار گرفته است، اما در واقع يا «حتي بالاتر از آن، در همان حال شخص پيامبر همه چيز است، آفريننده، توليدكننده، بحث درباره اين كه اين الهام از درون است يا از برون، حقيقتاً اينجا موضوعيتي ندارد، چون در سطح وحي تفاوت و تمايزي ميان درون و بيرون نيست».

* تحليل

اين كلمات و جمل مي‌رساند كه صاحب نظريه، قرآن را تجلّي شخصيت دروني پيامبر (ص) مي‌داند كه در اصطلاح به آن «وحي نفسي» مي‌گويند. توجيه وحي در مورد پيامبران از طريق مسئله تجلي شخصيت باطن، نخست از طرف گروههاي تبشيري يعني كشيشان و خاورشناسان اظهار شد و بيش از همه خاورشناسي به نام «درمنگهام» در اين‌باره گردوخاك كرده است. وي با تلاش‌هاي كودكانه‌اي مي‌خواهد براي قرآن، منابعي معرفي كند كه يكي از آنها تجلّي شخصيت دروني است. او درباره نظريه خود چنين مي‌نويسد:
«عقل دروني محمد و يا به تعبير امروز شخصيت باطني او به بي‌پايگي آيين شرك، پي‌برده بود. او براي رسيدن به مقام نبوت به پرستش خدا پرداخت و در غار حرا براي عبادت، خلوت نمود و در آن جا ايمان وجدان او به درجه‌اي بلند رسيد و افق افكارش وسيع، و ديد بصيرتش دو چندان شد. در اين مرحله آن‌چنان نيرومند شد كه براي هدايت مردم، شايستگي پيدا كرد. او پيوسته در فكر و انديشه بود تا آنگاه كه يقين كرد: اين همان پيامبري مي‌باشد كه خداوند او را براي هدايت بشر برانگيخته است. اين آگاهي‌ها بر او چنان وانمود مي‌شد كه از آسمان بر او نازل مي‌شود و اين خطاب را خداوند بزرگ به وسيله جبرئيل براي او مي‌فرستد.»(وحي محمدي، ص 86)
آنچه احساس شاعران را از احساس پيامبران، جدا مي‌سازد، همان است كه آقاي سروش براي آن موضوعيتي قائل نشده است. شاعران منبع الهام را درون، و انبيا، منبع الهام را برون از خود مي‌دانند، ولي متأسفانه اين بزرگ‌ترين نقطه تفاوت را ايشان بسيار سهل و آسان گرفت و گفت: «بحث درباره اين كه آيا اين الهام، از درون است يا از برون، حقيقتاً اين موضوعيتي ندارد»، در حالي كه نقطه بارز تفاوت اين دو الهام در همين است.
افرادي كه در مسائل فلسفي و عرفان دست توانايي ندارند، نمي‌توانند مرز اين دو نوع الهام و دو نوع احساس را از هم جدا سازند، لذا همان مشركان عصر رسول خدا نيز به خاطر عدم توانايي در درك تفاوت اين دو نوع احساس، با خود فكر مي‌كردند كه چگونه ممكن است فردي از برون خود، الهام بگيرد و مأمور هدايت مردم شود. قرآن اين انديشه را از آنان چنين نقل مي‌كند:
«أكانَ لِلنّاسِ عَجباَ أن أوحَيْنا إلي رَجُل مِنْهُمْ أنْ أنْ أنذرِ النّاسَ وَ بَشّرِ الّذِينَ آمَنُوا أنّ لَهُمْ قَدَمَ صِدقٍ عِنْدَ رََبّهِمْ قَالَ الكافِرونَ إِنّ هذا لَسَاحِرٌ مُبينٌ» (يونس/ 2).
«آيا براي مردم مايه شگفت است كه بر شخصي از خود آنان وحي فرستاديم تا مردم را هدايت كند؟ و به گروه‌هاي با ايمان بشارت بده كه در درگاه الهي سابقه نيك‌ و راست دارند، ولي افراد كافر او را ساحر و جادوگر مي‌خوانند».
گروه‌هاي مخالف براي مبارزه با «وحي محمدي» در تمام اعصار، توجيه‌ها و تصورهايي داشتند ولي ماهيت توجيه‌ها و تفسيرهاي باطل در تمام زمان‌ها يكي بود. چيزي كه هست، در عصر حاضر، همان تهمت‌ها و ناسزاها، همان توجيه‌ها و تفسيرهاي بوجهلي و بوسفياني، تغيير قيافه داده و به صورت كالاي نو و به عنوان يك تحقيق علمي عرضه شده است.

3. مفاهيم از خدا، و الفاظ از پيامبر

صاحب نظريه در عبارت‌هاي پيشين، از طريق اجمال و تفصيل، قرآن را توليد خود پيامبر را آفريننده قرآن دانست. اما در همين مصاحبه در جاي ديگر مي‌گويد:
«پيامبر به نحو ديگري نيز آفريننده وحي است. آنچه او از خدا دريافت مي‌كند مضمون وحي است. اما اين مضمون را نمي‌توان به همان شكل به مردم عرضه كرد چون بالاتر از فهم آنها و حتي وراي كلمات است. اين وحي بي‌صورت است و وظيفه شخص پيامبر اين است كه به اين مضمون بي‌صورت، صورتي ببخشد تا آن را در دسترس همگان قرار دهد».
وي در اين نظريه، مفاهيم و معاني را از جانب خدا دانسته، ولي شكل و صورت را آفريده خود پيامبر مي‌شمارد. و در نتيجه بخشي از اعجاز قرآن را كه در زيبايي الفاظ و استواري تعبير نمايان مي‌شود، انكار ورزيده و فقط معاني را از جانب خدا دانسته است.
بنابراين قرآن كار مشتركي ميان خدا و پيامبر است زيرا معاني از جانب خدا و صورت از جانب پيامبر مي‌باشد تو گويي يك شركت سهامي است كه سرمايه از جانب خدا و صورت‌سازي از جانب پيامبر است.
اكنون بايد پرسيد كه اين نظريه نازلتر از نظريه نخستين است؟، در آنجا همه چيز از آن رسول خدا بود، جز يك رابطه ضعيف با خدا، ولي در اين جا معاوني بي‌صورت از جانب خدا و صياغت و صورت از جانب پيامبر!
و نيز بايد پرسيد: دليل شما براين مشاركت چيست؟ آيا خداي قادر بر انزال مفاهيم، قادر بر صورت‌سازي نيست؟
از اين گذشته، خود قرآن برخلاف اين نظريه گواهي مي‌دهد، زيرا كراراً به پيامبر امر مي‌كند: چنين بگو مثلاً: «قُلْ هُوَ الله أحََد» يعني مفاهيم و صور هر دو از جانب خدا است.

4. شرايط حاكم بر زندگي پيامبر، توليدكننده قرآن است

صاحب اين نظريه گاهي، خود پيامبر را مستقلاً توليدكننده قرآن مي‌داند و مي‌گويد: او همه چيز است، و نقش محوري دارد، و گاهي نوعي مشاركت بين خدا و پيامبر را مطرح كند، اما گاهي هم مي‌خواهد بگويد شرايط حاكم بر زندگاني پيامبر، توليدكننده اين مفاهيم و افكار و معاني است و به تعبير ديگر، زمان را آفريننده اين محصول (قرآن كريم) مي‌شمرد و مي‌گويد:
«تاريخ زندگي خود او، پدرش، مادرش، كودكي‌اش و حتي احوالات روحي‌اش در آن نقش دارند. اگر قرآن را بخوانيد حس مي‌كنيد كه پيامبر گاهي اوقات شاد است و طربناك و بسيار فصيح، در حالي كه گاهي اوقات پرملال است و در بيان سخنان خويش بسيار عادي و معمولي.... اين جنبه كاملاً بشري وحي است».
اكنون سؤال مي‌شود: او در اين تعبير مي‌خواهد قرآن را كتابي صددرصد بشري معرفي كند و به‌سان ديگر مؤلفان قلمداد كند كه شرايط حاكم بر زندگاني آنان در نگارش و تعبير آنان كاملاً مؤثر مي‌باشد و به تعبير ديگر تمايلات و فرهنگ‌ها، در تدوين آن كاملاً مؤثر بوده است. اگر واقعاً چنين است، پس چرا خداي محمد، همه آنها را نفي مي‌كند و عاملي جز وحي را در آفرينش قرآن مؤثر نمي‌داند و مي‌فرمايد:
«وَما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوي * إنْ هُوَ إلاّ وَحْيٌّ يُوْحي * عَلَّمهُ شَديدُ الْقُوي» (نجم/ 3-5).
«او هرگز از روي هوا و هوس سخن نمي‌گويد و آنچه مي‌گويد سروش غيبي است كه در اختيار او گذارده شده است و موجود نيرومندي (فرشته وحي) به او آموخته است».
دم زدن از اين كه قرآن كتاب بشري است، با صدها آيه قرآني در تضاد است. اينك برخي از اين آيات:
1- «ولو كانَ مِن عندِ غيرالله لوجَدوا فيه اختلافاً كثيراً» (نساء 82)
اگر از جانب غير خدا بود، در آن اختلاف فراواني مي‌يافتند.
2- «كتاب انزلناه اليك لتُخرِجَ الناسَ مِنَ الظُلماتِ الي النور» (ابراهيم 1)
قرآن كتابي است كه ما آنرا فرو فرستاديم تا مردم را از تاريكي‌ها به روشني وارد سازي.
3- «انا انزلناه قراناً عربياً لعلكم تعقلون» (يوسف 12)
ما آنرا به صورت قرآن عربي فرو فرستاديم تا بينديشيد.
4- «و كتاب انزلناه مبارك» (انعام 92)
اين كتاب مباركي است كه ما آنرا ارسال كرديم.
با اين گفتار صريح چگونه آنرا كتاب بشري تلقي كنيم و آنرا ساخته بشر بدانيم در حالي كه در صداقت و راستگويي محمد امين (ص) كسي ترديد ندارد.

* برداشت‌‌ها و اطلاعات نادرست

ما، در اين‌جا به تبيين اصل نظريه ايشان پرداختيم كه به چهار صورت مختلف بيان مي‌كند، بدون اين‌كه دليلي بر نظريه خود بياورد، و خود تناقض، روشنترين گواه بر بي‌پايگي آن است.
ولي در كنار اين نظريه، يك رشته شطحات و سخنان نا برازنده نيز دارد كه به صورت گذرا به آنها اشاره مي‌شود:
1. مي‌گويد: «امروزه مفسران بيشتري فكر مي‌كنند وحي در مسائل صرفاً ديني مانند صفات خداوند، حيات پس از مرگ، و قواعد عبادات خطاناپذير نيست، آنها مي‌پذيرند كه وحي مي‌تواند در مسائلي كه به اين جهان و جامعه انساني مربوط مي‌شود، اشتباه كند. آنچه كه قرآن درباره وقايع تاريخي، ساير اديان و ساير موضوعات عملي زميني مي‌گويد لزوماً نمي‌تواند درست باشد، اين مفسران، اغلب استدلال مي‌كنند كه اين نوع خطاها در قرآن خدشه‌اي به نبوت پيامبر وارد نمي‌كند چون پيامبر به سطح دانش مردم خويش فرود آمده است و به زبان زمان خويش سخن گفته است».
اكنون سؤال مي‌شود: اين كلمه «بيشتر» و «اغلب» كه به كار مي‌برد و مفسران اسلامي را به مطلب ياد شده متهم مي‌سازد، كدام مفسران هستند كه در طول چهارده قرن، به خطاپذيري قرآن در مسائل مربوط به زندگي اعتراف مي‌كنند؟ آنان جز مشتشرقان و جز دنباله‌روهاي آنان مانند رئيس قادياني‌ها و متأثر از آنان مانند برخي از نويسندگان مصري كسي نيستند.
از اين گذشته، اين تبعيض در خطا چه معني دارد كه پيامبر در ماوراي طبيعت صددرصد واقع‌گو و حقيقت‌نما باشد ولي در مسائل ملموس و عيني دور از حقيقت سخن بگويد؟ و اگر هم يك مفسر درباره آيه‌اي كه مورد نظر اوست، سخني گفته باشد، دليلي بر همگاني بودن مطلب نيست. قرآن علم و دانش پيامبر را عظيم‌ترين فضل الهي مي‌شمارد و مي‌فرمايد:
«وَعَلَّمَتَ ما لَمْ تَعْلَم و كانَ فَضلُ الله عَليْكَ عَظِيماً» (نساء / 113).
«خداوند آنچه نمي‌دانستي به تو آموخت و بخشش خدا به تو بسيار بزرگ است».
آيا دانشي كه قرآن آن را عظيم مي‌شمارد، چگونه در بخش دوم خطا‌پذير مي‌باشد؟
2. آنگاه گام فراتر نهاده و علم پيامبر را چنين توصيف مي‌كند:
«من ديدگاه ديگري دارم. فكر نمي‌كنم دانش او از دانش مردم هم عصرش درباره زمين، كيهان، ژنتيك انسانها بيشتر بوده است. اين دانشي را كه ما امروز در اختيار داريم، نداشته است و اين نكته خدشه‌اي به نبوت او وارد نمي‌كند، چون او پيامبر بود، نه دانشمند يا مورخ».
اكنون سؤال مي‌شود: دليل شما براين كه او از اين مسائل آگاه نبوده، و دانش او درباره اين مسائل در حد همان دانش عرب‌ جاهلي بوده است، چيست؟
ما، در اين‌جا نمي‌خواهيم در مورد اعجاز علمي قرآن سخن بگوييم زيرا درباره اعجاز علمي قرآن، در كتاب «مرزهاي اعجاز» به صورت گسترده، سخن گفته‌ايم. پيامبر گرامي (ص) از طريق وحي و جانشين معصوم او مانند علي (ع) در نهج‌البلاغه و فرزند او در صحيفه سجاديه از يك رشته حقايق علمي پرده برداشته‌اند كه جهان آن روز و ديروز آن را تصور نمي‌كرد. زهي بي‌انصافي كه اين همه حقايق علمي را در اين كتابها منكر شويم و آن‌گاه عذر بياوريم كه او پيامبر بود نه دانشمند، يعني پيامبر بود و عالم نبود، پيامبر بود و آگاه از اسرار نبود.

* اتهام به معتزله

از آنجا كه صاحب‌ نظريه، قرآن را توليد فكر پيامبر شمرده، به دنبال اين مي‌گردد كه براي خود شريك و همراه پيدا كند، در اين ميان ديواري كوتاه‌تر از ديوار معتعزله پيدا نكرده و اين مطلب را به آنها نسبت مي‌دهد و مي‌گويد:
«باور به اين نيز كه قرآن يك محصول بشري و بالقوه خطا‌پذير است و در عقايد معتزله داير به مخلقو بودن به طور تلويحي آمده است».
البته معتزله، هر چند منقرض شده‌اند و چندان شخصيتي بارز از آنها باقي نيست، اما كتاب‌هاي آنان در اختيار همگان است. حاشا و كلاّ كه آنها قرآن را مخلوق به معناي ساخته فكر پيامبر (ص) بدانند. اصولاً مسئله مورد بحث، در قرن دوم از طرف مسيحيان درباره عباسي مطرح شد كه آيا قرآن «قديم» است يا «حادث»؟ گروهي بر قدمت قرآن و گروهي بر حادث بودن آن معتقد شدند. محدثان، قرآن را قديم دانستند و متعزله حادث، زيرا قديم بالذات منحصر به خداست و غير او همه و همه حادث‌اند. و يكي از آنها قرآن است كه فعل خداست و فعل خدا از حدوث جدا نيست. و اگر مي‌گفتند مخلوق است، به معناي آفريده خدا است نه به معناي مختلق و ساخته فكر پيامبر، و لذا در روايات ما اصرار شده است كه قرآن را نه قديم بخوانند و نه مخلوق، زيرا قديم بخوانند، نوعي شرك است، مخلوق بخوانند، دشمن از آن سواستفاده كرده و آن را به معني مختلق و ساخته و پرداخته فكر پيامبر مي‌دانند، و لذا مشركان عصر رسول خدا (ص) همين تعبير را به كار مي‌بردند و مي‌گفتند:
«ما سَمِعْنا بِهذا في الملّة الآخرة إِنْ هذا إِلاّ اختلاق» (ص/7).
«ما اين سخن را در آييني ديگر نشنيديم و اين جز چيزي ساخته و پرداخته نيست».

* اتهام به مولوي و عرفا

باز براي اين كه تنها نماند، به فكر افتاده كه از مولوي مايه بگذارد و مي‌گويد:
«قرآن آيينه ذهن پيامبر است. آنچه در دل سخن مولوي مندرج است اين است كه شخصيت پيامبر، تغيير احوال و اوقات خوب و بد او همه در قرآن منعكس است».
نسبت دادن آسان است ولي اثبات آن مشكل، در كدام بيت مولوي اين نتيجه‌اي كه او گرفته آمده است؟ در حالي كه مولوي صدها بيت دارد كه درست خلاف اين را به صراحت بيان مي‌كند از جمله:
چون كتاب الله بيامد هم بر آن
اين چنين طعنه زدند آن كافران
كه اساطير است و افسانه نژند
نيست تعميقيّ و تحقيقي بلند

****
گرچه قرآن از لب پيغمبر است
هركه گويد حق نگفت، آن كافر است
اين همه آوازها از شه بود
گرچه از حلقوم عبدالله بود

* تعيين تكليف براي مسلمانان

او در پايان سخن براي مسلمانان امروز تعيين تكليف مي‌كند و مي‌گويد: «وظيفه مسلمانان امروز اين است كه گوهر قرآن را به گذشت زمان ترجمه كنند».
سؤال مي‌شود: قرآني كه شما آن را كتاب بشري و خطاپذير دانستيد، چه نيازي دارد كه به ترجمه و تفسير آن به زبان روز بپردازيم؟ چه نيازي به اين خطا‌پوشي هست؟ شما با معرفي قرآن به عنوان كتاب خطاپذير و بشري، از جامعه اسلامي فاصله گرفتيد، ديگر نيازي به نصايح شما نيست. آن كس مي‌تواند نصحيت كند كه در شمار اين گروه بماند، ولي فردي كه با گروهي وداع كند، جايگاه رهبري و راهنمايي و اندرزگويي خود را با اين كار از دست داده است.
در پايان يادآور مي‌شويم: بنده اين نامه را با كمال تأثر و تأسف نگاشته‌ام ولي اميدوارم كه اين مصاحبه از او نباشد و مترجم يا مترجمان درست ترجمه نكرده باشند كه در اين صورت ايشان وظيفه دارد كه اشتباهات آن را برطرف كند تا آب رفته به جوي باز آيد.
و نيز از صاحب نظريه درخواست مي‌شود درباره «وحي محمدي» و شبهاتي كه پيرامون آن از طرف خاورشناسان و دنباله‌روهاي آنان مطرح شده است به كتاب «نقد بيست و سه سال» از اين قلم مراجعه كنند. در آن كتاب به روشني ثابت شده است كه همه اين توجيه‌ها و تفسيرها همراه با زرق و برق، تعبير ديگري از داوري‌هاي عصر جاهلي است و در حقيقت، محتوا يكي و پوشش و شيوه بيان دو تا است. چيزي كه هست عرب عصر رسالت به خاطر سادگي، نظر خود را، برهنه مطرح مي‌كرد، ولي دگرانديشان به همان انديشه‌ها، رنگ علمي بخشيده و «سراب» را به صورت آب جلوه مي‌دهند.
انتهاي پيام


مصاحبه دکتر سروش

رادیو زمانه > خارج از سیاست > عقايد دينی > کلام محمّد

رادیو زمانه تاریخ انتشار: ۷ اسفند ۱۳۸۶ گفتگو با دکتر عبدالکریم سروش درباره قرآن کلام محمّد میشل هوبینک برگردان: آصف نبکنام محمد آفریننده‌ی قرآن است. این چیزی است که اصلاح‌گر مشهور ایرانی عبدالکریم سروش در کتاب‌اش «بسط تجربه‌ی نبوی» که قرار است ترجمه‌اش سال آینده منتشر شود، می‌گوید. سروش با این دیدگاه از بسیاری از اصلاح‌گران تندروی مسلمان پیش‌تر می‌رود. سروش در مصاحبه‌اش با زم‌زم، چکیده‌ای از این آراء را بیان کرده است. عبدالکریم سروش رهبر جریان روشنفکری اصلاح‌طلب ایران به شمار می‌آید. او در ابتدا از حامیان آیت‌الله خمینی بود و در اوایل شکل‌گیری جمهوری اسلامی چند منصب رسمی داشت؛ از جمله مشاور آیت‌الله خمینی در اصلاحات فرهنگی و آموزشی به شمار می‌آمد. اما وقتی روشن شد که این پیشوای معنوی، حاکمی مستبد است، سروش با سرخوردگی از این مناصب کناره گرفت. از اوایل دهه‌ی ۹۰یلادی، او از جمله روشنفکران «جمهوری‌خواه» بوده است که بحث درباره‌ی مفاهیم «دموکراسی اسلامی» را آغاز کردند؛ اما به تدریج از کل نظریه‌ی یک حکومت اسلامی فاصله گرفتند. مدعای اصلی سروش ساده است: تمام معرفت‌های بشری و استنباط‌های انسانی از دین، تاریخی است و معروض خطا. او با این نظر حکومت دینی ایران را تضعیف می‌کند؛ چون اگر تمام فهم‌های بشری از دین معروض خطا باشد، هیچ کس نمی‌تواند به نام خدا ادعای پیاده کردن شریعت را داشته باشد؛ حتی روحانیون ایرانی. سروش در «بسط تجربه‌ی نبوی» روشن می‌سازد که نظرش درباره‌ی خطاپذیر بودن معرفت دینی تا حدی درباره‌ی قرآن نیز صادق است. سروش در کنار اندیشمندان دیگری چون نصر حامد ابوزید و محمد ارکون، در شمار گروهی اندک از اصلاح‌گران رادیکالی است که مدافع رهیافتی تاریخی به قرآن هستند. اما او در کتاب‌اش از بسیاری از همکاران رادیکال‌اش فراتر رفته است. او مدعی است که قرآن نه تنها محصول شرایط تاریخی خاصی است که در بستر آن شکل گرفته است، بلکه برآمده از ذهن حضرت محمّد و تمام محدودیت‌های بشری او نیز هست. سروش می‌گوید این سخن، سخنی بدیع و تازه نیست؛ چون بسیاری از اندیشمندان سده‌های میانه هم قبلاً به آن اشاره کرده‌اند. دکتر عبدالکریم سروش چگونه می‌توان چیزی هم‌چون «وحی» را در جهان مدرن و راززدایی شده‌ی امروز، بامعنا دید؟ وحی «الهام» است. این همان تجربه‌ای است که شاعران و عارفان دارند؛ هر چند پیامبر این را در سطح بالاتری تجربه می‌کنند. در روزگار مدرن، ما وحی را با استفاده از استعاره‌ی شعر می‌فهمیم. چنان‌که یکی از فیلسوفان مسلمان گفته است: وحی بالاترین درجه‌ی شعر است. شعر ابزاری معرفتی است که کارکردی متفاوت با علم و فلسفه دارد. شاعر احساس می‌کند که منبعی خارجی به او الهام می‌کند؛ و چیزی دریافت کرده است. و شاعری، درست مانند وحی، یک استعداد و قریحه است: شاعر می‌تواند افق‌های تازه‌ای را به روی مردم بگشاید؛ شاعر می‌تواند جهان را از منظری دیگر به آن‌ها بنمایاند. به نظر شما، قرآن را باید محصول زمان خودش دید. آیا این سخن متضمن این نیز هست که شخص پیامبر نقشی فعال و حتی تعیین‌کننده در تولید این متن داشته است؟ بنا به روایات سنتی، پیامبر تنها وسیله بود؛ او پیامی را که از طریق جبرئیل به او نازل شده بود، منتقل می‌کرد. اما، به نظر من، پیامبر نقشی محوری در تولید قرآن داشته است. استعاره‌ی شعر به توضیح این نکته کمک می‌کند. پیامبر درست مانند یک شاعر احساس می‌کند که نیرویی بیرونی او را در اختیار گرفته است. اما در واقع - یا حتی بالاتر از آن: در همان حال - شخص پیامبر همه چیز است: آفریننده و تولیدکننده. بحث درباره‌ی این‌که آیا این الهام از درون است یا از بیرون حقیقتاً این‌جا موضوعیتی ندارد، چون در سطح وحی تفاوت و تمایزی میان درون و برون نیست. این الهام از «نَفس» پیامبر می‌آید و «نفس» هر فردی الهی است. اما پیامبر با سایر اشخاص فرق دارد؛ از آن رو که او از الهی بودن این نفس آگاه شده است. او این وضع بالقوه را به فعلیت رسانده است. «نفس» او با خدا یکی شده است. سخن مرا این‌جا به اشتباه نفهمید: این اتحاد معنوی با خدا به معنای خدا شدن پیامبر نیست. این اتحادی است که محدود به قد و قامت خود پیامبر است. این اتحاد به اندازه‌ی بشریت است؛ نه به اندازه‌ی خدا. جلال الدین مولوی، شاعر عارف، این تناقض‌نما را با ابیاتی به این مضمون بیان کرده است که: «اتحاد پیامبر با خدا، همچون ریختن بحر در کوزه است.» اما پیامبر به نحوی دیگر نیز آفریننده‌ی وحی است. آن‌چه او از خدا دریافت می‌کند، مضمون وحی است. اما این مضمون را نمی‌توان به همان شکل به مردم عرضه کرد؛ چون بالاتر از فهم آن‌ها و حتی ورای کلمات است. این وحی بی‌صورت است و وظیفه‌ی شخص پیامبر این است که به این مضمون بی‌صورت، صورتی ببخشد تا آن را در دسترس همگان قرار دهد. پیامبر، باز هم مانند یک شاعر، این الهام را به زبانی که خود می‌داند، و به سبکی که خود به آن اشراف دارد، و با تصاویر و دانشی که خود در اختیار دارد، منتقل می‌کند. شخصیت او نیز نقش مهم در شکل دادن به این متن ایفا می‌کند. تاریخ زندگی خود او: پدرش، مادرش، کودکی‌اش و حتی احوالات روحی‌اش [در آن نقش دارند.] اگر قرآن را بخوانید، حس می‌کنید که پیامبر گاهی اوقات شاد است و طربناک و بسیار فصیح در حالی که گاهی اوقات پرملال است و در بیان سخنان خویش بسیار عادی و معمولی است. تمام این‌ها اثر خود را در متن قرآن باقی گذاشته‌اند. این، آن جبنه‌ی کاملاً بشری وحی است. پس قرآن جنبه‌ای انسانی و بشری دارد. این یعنی قرآن خطاپذیر است؟ از دیدگاه سنتی، در وحی خطا راه ندارد. اما امروزه، مفسران بیشتر و بیشتری فکر می‌کنند وحی در مسایل صرفاً دینی مانند صفات خداوند، حیات پس از مرگ و قواعد عبادت خطاپذیر نیست. آن‌ها می‌پذیرند که وحی می‌تواند در مسایلی که به این جهان و جامعه‌ی انسانی مربوط می‌شوند، اشتباه کند. آن‌چه قرآن درباره‌ی وقایع تاریخی، سایر ادیان و سایر موضوعات عملی زمینی می‌گوید، لزوماً نمی‌تواند درست باشد. این مفسران اغلب استدلال می‌کنند که این نوع خطاها در قرآن خدشه‌ای به نبوت پیامبر وارد نمی‌کند؛ چون پیامبر به سطح دانش مردم زمان خویش «فرود آمده است» و «به زبان زمان خویش» با آن‌ها سخن گفته است. من دیدگاه دیگری دارم. من فکر نمی‌کنم که پیامبر «به زبان زمان خویش» سخن گفته باشد؛ در حالی که خود دانش و معرفت دیگری داشته است. او حقیقاً به آن‌چه می‌گفته، باور داشته است. این زبان خود او و دانش خود او بود و فکر نمی‌کنم دانش او از دانش مردم هم‌عصرش درباره‌ی زمین، کیهان و ژنتیک انسان‌ها بیش‌تر بوده است. این دانشی را که ما امروز در اختیار داریم، نداشته است. و این نکته خدشه‌ای هم به نبوت او وارد نمی‌کند چون او پیامبر بود، نه دانشمند یا مورخ. شما به فیلسوفان و عارفان سده‌های میانه هم‌چون مولوی اشاره می‌کنید. دیدگاه‌های شما درباره‌ی قرآن تا چه اندازه ریشه در سنت اسلامی دارد؟ بسیاری از دیدگا‌ه‌های من ریشه در اندیشه‌ی سده‌های میانی اسلام دارد. این سخن را که نبوت مقوله‌ای است بسیار عام و نزد اصناف مختلف آدمیان یافت می‌شود، هم در اسلام شیعی و هم نزد عارفان وجود دارد. متکلم بزرگ شیعی، شیخ مفید، امامان شیعه را پیامبر نمی‌داند؛ اما تمام ویژگی‌هایی را که پیامبران دارا هستند، به آن‌ها نسبت می‌دهد. هم‌چنین عارفان نیز عمدتاً متعقدند که تجربه‌ی آن‌ها از جنس تجربه‌های پیامبران است. و باور به این نیز که قرآن یک محصول بشری و بالقوه خطاپذیر است، در عقاید معتزله دال بر مخلوق بودن قرآن به طور تلویحی آمده است. اندیشمندان سده‌های میانه غالباً این نظرها را به شیوه‌ای روشن و مدون بیان نمی‌کردند و ترجیح می‌دادند آن‌ها را در خلال سخنانی پراکنده یا در لفافه بیان کنند. آن‌ها نمی‌خواستند برای مردمی که توانایی هضم این اندیشه‌ها را نداشتند، ایجاد تشویش و سردرگمی کنند. به عنوان مثال، مولوی جایی می‌گوید که قرآن، آیینه‌های ذهن پیامبر است. آن‌چه در دل سخن مولوی مندرج است این است که شخصیت پیامبر، تغییر احوال او و اوقات خوب و بد او، همه در قرآن منعکس هستند. پسر مولوی حتی از این هم فراتر می‌رود. او در یکی از کتاب‌هایش می‌گوید که چند همسری به این دلیل در قرآن مجاز دانسته شده است که پیامبران زنان را دوست می‌داشت. و به این دلیل بود که به پیروانش اجازه‌ی اختیار کردن چهار زن را داده بود! آیا سنت شیعی به شما اجازه می‌دهد که اندیشه‌هایتان را درباره‌ی بشری بودن قرآن مدون کرده و توسعه دهید؟ مشهور است که در اسلام سنی، مکتب عقل‌گرای اعتزالی در برابر اشعریان و عقیده‌ی آن‌ها دال بر جاودانی بودن و غیرمخلوق بودن قرآن شکست سختی خورد. اما در اسلام شیعی، معتزلیان به نحوی ادامه‌ی حیات دادند و زمینی حاصل‌خیز را برای رشد یک سنتی فلسفی غنی فراهم کردند. اعتقاد معتزلیان دال بر مخلوق بودن قرآن در میان متکلمان شیعی، تقریباً اعتقادی است بلامنازع. امروز می‌بینید که اصلاح‌گران سنی به موضع شیعیان نزدیک‌تر می‌شوند و اعتقاد مخلوق بودن قرآن را می‌پذیرند. اما روحانیون ایران در استفاده از منابع فلسفی سنت شیعی برای گشودن افق‌هایی تازه به روی فهم دینی ما مردد هستند. آن‌ها قدرت‌شان را بر پایه‌ی فهمی محافظه‌کارانه از دین مستحکم کرده‌اند و هراس دارند که مبادا با گشودن باب بحث درباره‌ی مسایلی از قبیل ماهیت نبوت، همه چیزشان از دست برود. پیامدهای دیدگاه‌های شما برای مسلمانان معاصر و نحوه‌ی استفاده‌ی آن‌ها از قرآن به منزله‌ی یک راهنمای اخلاقی چیست؟ تلقی بشری از قرآن تفاوت نهادن میان جنبه‌های ذاتی و عرضی قرآن را میسر می‌کند. بعضی از جنبه‌های دین به طور تاریخی و فرهنگی شکل گرفته‌اند و امروز دیگر موضوعیت ندارند. همین امر، به عنوان مثال، درباره‌ی مجازات‌های بدنی که در قرآن مقرر شده‌اند، صادق است. اگر پیامبر در یک محیط فرهنگی دیگر زندگی می‌کرد، این مجازات‌ها احتمالاً بخشی از پیام او نمی‌بودند. وظیفه‌ی مسلمانان امروز این است که پیام گوهری قرآن را به گذشت زمان ترجمه کنند. این کار درست مانند ترجمه‌ی یک ضرب‌المثل از یک زبان به زبان دیگری است. ضرب‌المثل را تحت‌اللفظی ترجمه نمی‌کنید. ضرب‌المثل دیگری پیدا می‌کنید که همان روح و معنا را داشته باشد، همان مضمون را داشته باشد، ولی شاید همان الفاظ را نداشته باشد. در عربی می‌گویند که فلانی خرما به بصره برده است. اگر قرار باشد این را به انگلیسی ترجمه کنید، می‌گویید فلانی زغال‌سنگ به نیوکاسل برده است. درک تاریخی و بشری از قرآن به ما اجازه‌ی این کار را می‌دهد. اگر بر این باور اصرار کنید که قرآن کلام غیرمخلوق و جاودانی خداست که باید لفظ به لفظ به آن عمل شود، دچار مخمصه‌ای لاینحل می‌شوید. میشل هوبینک، در بخش عربی رادیو جهانی هلند کار می‌کند. «بسط تجربه‌ی نبوی» اوایل سال ۲۰۰۸ توسط انتشارات بریل در لایدن منتشر خواهد شد. از زمان به قدرت رسیدن محمود احمدی‌نژاد، کار کردن در ایران روز به روز برای عبدالکریم سروش دشوارتر شده است. به همین دلیل، او دعوت به تدریس در دانشگاهی‌هایی چون هاروارد و پرینستون در آمریکا و ویسنشافت‌کولگ در برلین را پذیرفته است. در سال گذشته‌ی تحصیل، سروش مدرس میهمان در دانشگاه آزاد آمستردام و مؤسسه‌ی مطالعه‌ی اسلام در جهان مدرن (ISIM) در لایدن هلند بوده است. منبع: سایت دکتر سروش

.